Жәбірлеудің алдын алу және түзету бойынша ата - аналарға арналған ұсыныстар

Баланы жәбірлеу (ағылш. Bullying - қорқыту, жәбірлеу) - қорлау сипатындағы жүйелі (екі және одан көп) әрекеттер, қудалау және (немесе) қорқыту, оның ішінде қандай да бір әрекетті жасауға немесе жасаудан бас тартуға мәжбүрлеуге бағытталған әрекеттер. Ол барлық жас және әлеуметтік топтарда кездесуі мүмкін. Күрделі жағдайларда ол топтық қылмыстың кейбір ерекшеліктерінің көрінісі болы мүмкін.

Келесі белгілер баланың сыныпта өзін нашар сезінуін және басқалардың оны қабылдамайтынын көрсетуі мүмкін.

Бала:

* мектепке барғысы келмейді және бармаудың кез келген мүмкіндігіне өте қуанышты;

* мектептен жаман көңіл-күймен оралады;

* айқын себепсіз жиі жылайды;

* ешқашан сыныптастарының ешқайсысы туралы айтпайды;

* мектеп өмірі туралы өте аз айтады;

* сабақта үйге берілген тапсырмаларды сұрау үшін кімге қоңырау шалуға болатынын білмейді немесе қоңырау шалудан мүлдем бас тартады;

* жалғыз: оны ешкім қонаққа, туған күндерге шақырмайды және ешкімді үйіне шақырғысы келмейді.

Қорқытудың "құрбанына" қалай көмектесуге болады?

* Баланы қорқыту жағдайына кінәлі емес екеніне сендіру.

* Мүмкіндігінше басқа балалар тобында болуға кеңес беріңіз.

* Қорқытудың "құрбаны" болған балаға оны бағалайтынын түсіндіру. Көбінесе мұндай балалар біреуге ұнайтынына сенбейді.

* Айнаға қарап, баланы сабырлы және сенімді түрде "жоқ" немесе "мені жалғыз қалдыр"деп айтуға үйрету. Осылайша, "жәбірленушіден" әлсіздік белгілерін іздейтін "агрессор" қатты тойтарыс алады.

* Балаға жалтақтап, қорқып қарап, т. б. қозғалудың орнына, өзін тік, батыл ұстау арқылы сенімді жүруді үйренуге көмектесу.

* Баланы орынды әзілді қолдануға үйрету. Агрессияға әзілдер, күлкілі рифмдер, анекдоттар арқылы жауап беріңіз. Қорқытуды байыпты қабылдағысы келмейтін адамды ренжіту өте қиын.

* Балаға қорқытудың себебі болып табылатын жаман әдеттерден арылуға көмектесу (мысалы, барлығын жеткізу әдеті және т.б.).

* Оқушыны оның мінезі мен қабілетінің жағымды қасиеттеріне сүйене отырып қолдау. Сіз, мысалы, мұндай оқушыға өзіне деген құрметін арттыру және басқа балалар тарапынан танылу үшін жоғары деңгейде жүзеге асыра алатаындай тапсырма бере аласыз.

Егер балаңыз мектептегі зорлық-зомбылықтың құрбаны болса, үміт үзбеңіз, баланы қолдаңыз және орын алған жағдаймен күресу үшін жағымды ресурстарды бірге іздеңіз. Оның өмірінде өзін сенімді сезінетін салалары бар екенін, мәселені шешуге көмектесе алатын адамдар (сыныптастары, туыстары, ата-аналары) бар екенін, оның "сәттілік аймақтары" бар екенін еске түсіріңіз. Бұл баланың өзін-өзі бағалауын қалпына келтіруге көмектеседі. Көбінесе бала өзінің қуғыншысын ақтайды, болып жатқан жағдайға өзін кінәлайды. Баламен бірге агрессордың мінез-құлқының себептерін талқылау қажет: өзін-өзі растау, зорлық-зомбылық үшін психологиялық өтемақы, қоршаған әлемнің агрессиясынан өзіндік қорғаныс. Шешімі оңай болуы мүмкін, бірақ күйзеліске ұшыраған баланың қолындағы ресурстарды пайдалану ойына келмейді. Кейде орын алған жағдайға араласу, қудалауды тоқтату үшін қорғаныс ниетін көрсету жеткілікті.

Егер сіздің балаңыз кибербуллингтің құрбаны болса, оқиғаның дәлелдерін сақтау қажет. Негізгі міндет-эмоционалды қолдау. Сіз балаңызға қарсы агрессияны төмендетпеуіңіз керек, сонымен қатар қорқытпауыңыз керек: сіз балаға мәселені жеңуге болатындығына сенімділік білдіруіңіз керек.

Міне, балаңызға осы қиындықты жеңуге арналған бірнеше кеңестер:

1.      Өз негативіңізді киберкеңістікке тастауға асықпаңыз. Агрессивті хабарламаларға жауап бермес бұрын ересектермен кеңесіңіз. Егде жастағы балаларға мына ережелерді ұсыныңыз: хабарлама жазбас бұрын, сіз тынышталуыңыз керек, ашуды, ренішті жеңуіңіз керек.

2.      Өзіңіздің онлайн беделіңізді арттырыңыз.

3.      Шабуыл фактілерін растайтын мәліметті сақтаңыз. Егер бала хабарламаға, суретке, бейнеге және т.б. қатты ренжіген болса, сіз дереу ата — аналардан кеңес сұрауыңыз керек, ал жасөспірім балалар-ыңғайлы уақытта ересектермен кеңесу үшін парақшаны өзіңіз сақтаңыз.

4.      Бір рет орын алған негативті елемеңіз. Бір реттік қорлайтын хабарламаларды елемеген дұрыс-көбінесе бұл мінез-құлыққа байланысты кибербуллинг бастапқы кезеңде тоқтайды. Интернет - пікірталастардың тәжірибелі қатысушылары "негативпен күресудің ең жақсы тәсілі — елемеу" ережесін ұстанады.

5.      Егер сіз кибербуллингтің куәгері болсаңыз, дұрыс мінез — құлық: а) агрессорға қарсы тұру, оның әрекеттері теріс бағаланатынын түсіндіру, б) жәбірленушіні қолдау-жеке немесе қоғамдық виртуалды кеңістікте оған эмоционалды қолдау көрсету, в) ересектерге кибер кеңістіктегі дұрыс емес мінез-құлық фактісі туралы хабарлау.